Joke J. Hermsen: Het tij keren - zij laat haar gidsen Hannah Arendt en Rosa Luxemburg aan het woord
”Ik voel me in de hele wereld thuis, waar er wolken en vogels en mensentranen zijn.” (HA). Bij beide vrouwen komt duidelijk de liefde en de verantwoordelijkheid voor de wereld als uitgangspunt voor hun schrijven naar voren. Hannah Arendt noemt dit amor mundi. Dit zetten zij tegenover de wereldloosheid, waarin mensen geen gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de wereld voelen.
Denken begint met twijfelen en ‘nee’ durven zeggen. Denken is behalve kritische vragen stellen ook de draad spannen tussen verleden en toekomst, teneinde beter voorbereid te zijn op de mogelijkheden die in het heden verscholen liggen.
Rosa Luxemburg (1871-1919) en Hannah Arendt (1906-1975) zijn beiden politieke denkers die vanuit hun kritische reflectie op het kapitalisme en de moderne consumptiemaatschappij voor meer politieke participatie van de bevolking pleiten. ‘Politieke kwesties zijn te serieus om alleen aan politici te worden overgelaten,’ meende Hannah Arendt.
Op 15 januari 2019 was het precies honderd jaar geleden dat Rosa Luxemburg werd vermoord. ‘Je zou willen geloven dat er nog hoop is voor een verlate erkenning van wie Rosa Luxemburg was,’ schreef Hannah Arendt in 1966. In dit boek onderneemt Joke J. Hermsen een poging hiertoe.
Ze vraagt zich ook af in hoeverre de inzichten van Luxemburg en Arendt ons behulpzaam kunnen zijn bij de transitie naar een meer duurzame, menselijke en solidaire samenleving.
Joke J. Hermsen (1961) is schrijver en filosoof. Tot haar essayistische werk behoort onder meer Stil de tijd (Jan Hanlo Essayprijs 2011), Kairos. Een nieuwe bevlogenheid (shortlist beste filosofieboek van 2014) en Melancholie van de onrust (essay van de Maand van de Filosofie 2017).
Uitgeverij Prometheus – febr. 2019
